Aftershock หรือ อาฟเตอร์ช็อก คือแรงสั่นสะเทือนที่เกิดขึ้นหลังจากแผ่นดินไหวหลัก (Mainshock) Safety first

Aftershock หรือ อาฟเตอร์ช็อก คือแรงสั่นสะเทือนที่เกิดขึ้นหลังจากแผ่นดินไหวหลัก (Mainshock) Safety first

***โดยมักเกิดขึ้นในบริเวณใกล้เคียงกับจุดศูนย์กลางแผ่นดินไหวเดิม และอาจเกิดขึ้นได้เป็นวัน สัปดาห์ หรือแม้แต่เป็นเดือนขึ้นอยู่กับขนาดของแผ่นดินไหวหลัก

 

Aftershock เกิดขึ้นอย่างไร?

1. การปรับตัวของเปลือกโลก – แรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหวหลักทำให้เปลือกโลกเคลื่อนตัว ซึ่งต้องใช้เวลาปรับตัวเข้าสู่สมดุลใหม่

2. แรงสะสมที่ยังไม่ถูกปลดปล่อย – พื้นที่โดยรอบยังคงมีแรงเค้นสะสมอยู่ จึงทำให้เกิดการปลดปล่อยพลังงานออกมาเป็น Aftershock

3. อาจเกิดหลายครั้งและลดลงเรื่อยๆ – โดยทั่วไป Aftershock จะมีขนาดเล็กลงเมื่อเวลาผ่านไป แต่บางครั้งอาจมีขนาดใหญ่และสร้างความเสียหายเพิ่มเติมได้

 

การปฏิบัติตนเมื่อเกิด Aftershock

 

1. ระหว่างเกิด Aftershock

• หากอยู่ในอาคาร:

• หาที่หลบใต้โต๊ะที่แข็งแรงหรือบริเวณที่ปลอดภัย

• ป้องกันศีรษะและลำตัวด้วยแขนหรือหมอน

• หลีกเลี่ยงบริเวณที่มีหน้าต่าง กระจก หรือของแขวน

• หากอยู่กลางแจ้ง:

• อยู่ให้ห่างจากอาคาร ต้นไม้ เสาไฟ และสะพาน

• หากอยู่ใกล้ชายฝั่ง ให้ระวังสึนามิที่อาจเกิดขึ้นหลังแผ่นดินไหว

 

2. หลังเกิด Aftershock

• ตรวจสอบตัวเองและคนรอบข้างว่ามีอาการบาดเจ็บหรือไม่

• อพยพออกจากอาคารหากได้รับความเสียหายและอาจถล่ม

• ติดตามข่าวสารจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

• หลีกเลี่ยงการใช้ลิฟต์ และระวังเศษซากปรักหักพัง

• เตรียมพร้อมสำหรับ Aftershock ที่อาจเกิดขึ้นอีก

 

การเตรียมตัวล่วงหน้าด้วยชุดฉุกเฉินและแผนรับมือแผ่นดินไหวจะช่วยลดความเสี่ยงจาก Aftershock และเหตุการณ์แผ่นดินไหวได้มากขึ้น

 

ระยะเวลาที่ Aftershock (อาฟเตอร์ช็อก) จะเกิดขึ้นหลังจาก Mainshock (แผ่นดินไหวหลัก) อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับขนาดของแผ่นดินไหวหลักและลักษณะทางธรณีวิทยาของพื้นที่ แต่โดยทั่วไปมีแนวโน้มดังนี้:

 

ระยะเวลาการเกิด Aftershock

1. ช่วงเวลาทันที – ไม่กี่ชั่วโมงหลังแผ่นดินไหวหลัก

• Aftershock มักเริ่มเกิดขึ้นทันทีหลังจาก Mainshock และสามารถเกิดได้ภายในไม่กี่นาทีถึงไม่กี่ชั่วโมง

2. ช่วงวัน – สัปดาห์แรก

• เป็นช่วงที่มีโอกาสเกิด Aftershock มากที่สุดและอาจมีขนาดใหญ่

3. ช่วงหลายสัปดาห์ – หลายเดือน

• ความถี่ของ Aftershock จะลดลงตามเวลา แต่ยังสามารถเกิดขึ้นได้เป็นเดือนหรือปี ขึ้นอยู่กับขนาดของแผ่นดินไหวหลัก

• โดยทั่วไป แผ่นดินไหวขนาดใหญ่กว่า (M7.0 ขึ้นไป) อาจมี Aftershock นานเป็นปี

 

กฎของ Omori (Omori’s Law)

 

กฎนี้ใช้ประมาณการการลดลงของ Aftershock ตามเวลา โดยระบุว่า อัตราการเกิด Aftershock จะลดลงตามเวลาแบบเลขชี้กำลัง (Exponential Decay) เช่น

• 1 วันหลัง Mainshock → Aftershock เกิดบ่อย

• 10 วันหลัง Mainshock → ลดลงประมาณ 1 ใน 10

• 100 วันหลัง Mainshock → ลดลงประมาณ 1 ใน 100

 

อย่างไรก็ตาม ไม่มีกฎตายตัว และบางครั้ง Aftershock อาจรุนแรงกว่าที่คาดไว้ เช่น อาจเกิดแผ่นดินไหวขนาดใกล้เคียงกับ Mainshock ซึ่งจะเปลี่ยนสถานะเป็น แผ่นดินไหวหลักครั้งใหม่ (Mainshock ใหม่) และทำให้เกิดชุด Aftershock ใหม่

 

ตัวอย่างระยะเวลาการเกิด Aftershock ที่สำคัญ

• แผ่นดินไหวญี่ปุ่นปี 2011 (M9.1) – มี Aftershock หลายปีหลังจากเหตุการณ์หลัก

• แผ่นดินไหวเนปาลปี 2015 (M7. – เกิด Aftershock ขนาดใหญ่ (M7.3) อีกครั้งภายใน 17 วัน

• แผ่นดินไหวเม็กซิโกปี 2017 (M8.1) – มี Aftershock มากกว่า 4,000 ครั้งภายใน 6 เดือน

 

สรุป

• Aftershock มักเกิดขึ้นภายในไม่กี่นาทีถึงชั่วโมงหลังแผ่นดินไหวหลัก

• อาจเกิดต่อเนื่องได้นานเป็นวัน สัปดาห์ เดือน หรือปี โดยขึ้นอยู่กับขนาดของแผ่นดินไหวหลัก

• ขนาดและความถี่จะลดลงตามเวลา แต่บางครั้งอาจมี Aftershock ขนาดใหญ่ที่ทำให้เกิดอันตรายเพิ่มเติม

 

ดังนั้น การเฝ้าระวังและเตรียมพร้อมรับมือ Aftershock เป็นสิ่งสำคัญหลังจากเกิดแผ่นดินไหวหลัก

 

cr. รศ.ดร.เฉลิมเกียรติ วงศ์วานิชทวี